1)
Een meisje.
Het lichaam van Narin werd 21 augustus met stenen verzwaard aangetroffen in het beekje, drie kilometer van haar huis. Het acht jaar oude meisje uit een dorpje vlak bij Diyarbakir was al enige dagen vermist. Het lijkt erop dat de daders omhoog zaten met haar stoffelijk overschot en haar daar hebben gedumpt. Laat het duidelijk zijn dat wanneer de sporen van een misdrijf wijzen naar de Turkse staat of een van haar schaduworganisaties, dat het dan in de Koerdische regio rond Amed nooit zal worden nagetrokken. Het onderzoek naar de dood van Narin lijkt op voorhand al vastgelopen.
Zo’n terloops nieuwsfeit kan in de stroom van meldingen over al het geweld in Turkije gemakkelijk aan ons voorbij gaan, Laten we het een gezicht geven: ‘In ieder kind ontkiemt het leven. Het leven is het leven zelf, het laat zich nooit stoppen.’ ( Zie Expert Kurdistan, 8 september)
2)
De tweede fase
Op mijn Android kreeg ik laatst een pushberichtje met de kop: “Alleen bij de bonobo en de mens worden conflicten uitgevochten zonder de soortgenoten te doden”
‘Wat gebeurt hier?’ vroeg ik me af, en sprong op. Is het algoritme even van het padje geraakt? Of was dit juist voor mij bedoeld? Op mijn profiel toegesneden. Om mij een beetje op te beuren ofzo?
Over de bonobo’s weet ik niet zoveel, alleen dat ze met veel sex de ergste conflicten weten af te blussen. Maar bij de mens is het met grote regelmaat weer helemaal mis. Hetzij door pure grilligheid, hetzij als doorgerekend verdienmodel. Of een combinatie van die twee. In veel conflicten telt een mensenleven niet. Als mensen betoverd raken door hun eigen gelijk slaan ze er doorgaans flink op los om hun punt te maken. De mens is toch minder bonobo, en meer Gremlin zeg maar.
Erdogan publiekelijk aanwijzen als leider van ‘een terroristische organisatie’, dat is in Turkije een big no no. Een paar weken terug was het weer eens raak in het Turkse parlement: een AKP vertegenwoordiger ging op de vuist met de spreker die hem de spiegel voorhield. Die driftbui deed mij sterk denken aan een kind dat gaat schreeuwen en schoppen wanneer het wordt geconfronteerd met het eigen akelige gedrag.
Ik moest even denken aan wat W.F. Hermans ooit eens zei over de ontwikkeling van het individu. Hij had daar deze uitleg bij: in de vroegste fase zijn ‘het ik’ en ‘het zelf’ niet van elkaar te onderscheiden. Geleidelijk aan breekt de volgende fase door: het ‘ik’ omhult zich met het klankbord van de eigen leugens. Die leugens zijn z’n beste vrienden. Als je je stoot aan de tafel is de tafel stout geweest. Zeg ontwikkelingsniveau van Donald J. Trump.
Pas in de derde fase dringt de echte wereld door in het bewustzijn van ‘het ik’, en slaat de wanhoop toe. Ziedaar de geboorte van de psychologie.
Daar is de AKP in onze dagen nog niet rijp voor. Zij blijft bungelen op niveau twee. Zij spiegelt zich aan haar eigen ‘gelijk’. Elke confrontatie met het tegendeel wordt de mond gesnoerd. Een interne – en liefst ook externe vijand – moet en zal worden gevonden om het eigen falen te verhullen. Alle middelen heiligen dat doel.
In Noord-Syrië beschiet de Turkse staat journalisten en vertegenwoordigers van de lokale gemeenschap met drones.
De Amerikaanse troepen zijn daar in 2018, onder Trump, al met de staart tussen de benen vertrokken. Zelfs Assad koos eieren voor z’n geld. De plaatselijke bevolking werd aan haar lot overgelaten hoe te dealen met het door Turkije georkestreerde geweld.
Pijnlijk punt is wel dat daarbij door Europa geleverd wapentuig werd ingezet. Ik snap wel dat Nederlandse en Duitse politici in hun keuzes geostrategische en economische zaken moeten afwegen. Dat mag toch geen automatisme zijn, om Turkije de speelruimte te geven om de eigen burgers en de bevolking in de veroverde gebieden te onderdrukken? De inzet van door ons geleverde tanks en F16 ‘s brengt het probleem wel dicht bij huis.
Afijn, tot zo ver. Tot slot nog even wat anders:
3)
Natuurlijk!
“Natuurlijk, het huwelijk is een klapnet
voor vogeltjes die te vroeg
hebben gezongen.”
Is het niet zo dat in culturele zaken dezelfde wetten gelden als in de economie? Namelijk: wie het beheer van schaarse waar onder z’n hoede heeft, die is in control. Maagdelijkheid – van meisjes! Ja zeg! Natuurlijk, van wie anders? – is bederfelijke waar: een product met een uiterste houdbaarheidsdatum. Je kan er niet snel genoeg bij zijn. Die kostbare zaken dienen wel dagvers te worden geserveerd. Creëer een schaarste aan sex, en je hebt het als aanbieder op die markt voor het zeggen.
Heb je het vrije spel tussen geliefden eenmaal zover gefrustreerd, dan is het aanrichten van vervolgschade kinderspel. Hoe iedere cultuur rond de sex-behoefte van het individu z’n eigen shit party bouwt is een kleurrijk verhaal. Naast de heteroseksuele afknijping heb je ook nog de positie wat betreft homoseksualiteit. In veel culturen een zwaar taboe, maar bij de Romeinen was dat juist geen punt. Je zelf laten gelden, bedreven vanuit de dominante positie van de Romeinse man, dat was cool. Voor de ontvangende partij (de slaafgemaakte of de plaatselijke berggeit), daar was een stuk minder waardering voor.
In de Joodse cultuur, daar lag het weer heel anders: homoseksualiteit lag daar in de hele breedte sowieso niet lekker.
In de Islamitische cultuur daarentegen herkennen we, historisch gezien, wel weer die tweedeling. Op papier natuurlijk is dat alles super fout, maar in de praktijk was daar de nuance: de dominante partij was cool, maar de ontvangende partij, daar werd op neergekeken. Zo konden Afghaanse krijgsheren ‘dansjongetjes’ bestellen zonder gezichtsverlies, maar deze bestelde jongetjes verloren wel hun aanzien voor de rest van hun leven.
Nog even terug naar de Romeinen: Wat is er over de lesbische verlangens van de Romeinse vrouw opgeschreven? Bij mij reikt de kennis daarover niet veel verder dan één gedicht over een verhouding tussen twee vrouwen in nogal ambigue taal. Daar moet ik het mee doen.
Je zou denken dat vrouwen in onze tijd een krachtige eigen stem hebben ontwikkeld, en dat zij de historische uitbuiting en verpreutsing definitief achter zich hebben gelaten. Helaas… Ja, vrouwen hebben nu stoere role models: Dua Lipa, Beyoncé, Taylor Swift… en toch, zo simpel liggen de dingen niet. Meiden van nu spiegelen zich aan hun TikTok- tutorials tot het punt dat het suïcidaal uitpakt.
Is seksualiteit die is voorgeprogrammeerd ook de expressie die het individu dient in zijn/haar eigen ontwikkeling? Dat vraag ik vraag me af. Diepe voldoening vinden in jezelf blijft een broze aangelegenheid.
Als daar de staat, de moskee, of de kerk ook nog eens flink in gaat roeren, dan wordt het er doorgaans niet veel beter op, en vallen er slachtoffers. Je eigen geluk met vallen en opstaan zelf uitzoeken is wel het eerste dat moet worden voorkomen, lijkt ‘t wel. Religie lijkt wel the drug of choice om mensen genadeloos af te straffen.
4)
Dat extra randje.
Ik zie godsdiensten als pressure cookers voor gereguleerde moordzucht. Maar daarin ben ik een beetje extreem, dat geef ik toe. Veel mensen putten er ook hoop uit. Zeker!, maar er zit wel een pittig prijskaartje aan. De natte droom van de een is de nachtmerrie van de ander.
Daniel Dennett waarschuwde ons daarvoor. Alle religies met hun eigen setje heiligheid verduisteren het gezonde contact met een vruchtbare twijfel. Ze zijn in aanleg de ontgrendeling van een zwart-wit denken met dictatoriale trekjes.
Als het dan misgaat roepen gelovigen: ‘Ja, maar dat is niet mijn Islam!’ terwijl die Islam flink heeft huis houden onder de eigen gelederen en bij de onder de voet gelopen volkeren. Daar zie ik niets heiligs aan: alleen maar de afdruk van iets gruwelijks.
De Islam is geen kersentaart. Maar hetzelfde kan ik zeggen van het Christendom, en de religies die onder hun gewicht zijn verpletterd. Ik wil niemand kwetsen, maar zo zie ik dat
De vraag blijft staan wat onze plek is in het grotere plaatje. Is de mens, als tussenpaus, niet zelf de begrenzing van haar eigen houdbaarheid? Een doorgeefluikje in de evolutie.
Verdorie, ik dwaalde even af. Het ging mij dus puur over het afknijpen, en de ontgrendeling van geweld, en hoe we met open ogen ons over de afgrond werpen.
Wat echt nieuw is en dieper gaat, dat zoekt een eigen taal. Binnen de bouwwerken van de dominante godsdiensten – binnen de oude taal – is er geen oplossing voor de problemen die zij zelf hebben gecreëerd.
In Turkije is daar geen open gesprek over mogelijk. Vanuit de staat worden mensen door die oude denkbeelden aangezet tot verdeeldheid en haat. De spelverdelers komen er goed mee weg. Voor de rest van Europa mist het net dat extra randje van urgentie om dat serieus aan te kaarten.
Auteur: Paul Terlunen