- Turkije
Duizenden mensen verzamelden zich zondag bij het Atatürk Cultureel Centrum (AKM) op het Taksimplein in Istanbul om de laatste eer te bewijzen aan de overleden politicus, schrijver en kunstenaar Sırrrı Süreyya Önder. Het oude lid en vicevoorzitter van het Turkse parlement, die ook deel uitmaakte van de Imrali-delegatie, overleed de dag ervoor in een ziekenhuis in Istanbul. De herdenkingsdienst veranderde in een indrukwekkend pleidooi voor vrede, gerechtigheid en internationaal begrip.
Talloze mensen stroomden in alle vroegte naar de AKM – mensen uit de wereld van kunst, politiek en samenleving vulden de zaal. Velen bleven buiten de deuren staan terwijl de kist van Önder, versierd met anjers en bedekt met een wit kleed, door familieleden het podium op werd gedragen. Zijn laatste optreden ging gepaard met minutenlang applaus.
Emotionele kreten galmden herhaaldelijk door de zaal: “Şehîd namirin” – de gevallenen zijn onsterfelijk – en “Lang leve de vriendschap der volkeren”. Een vredesmoeder zong een klaagzang uit het Koerdisch – het vulde de zaal met diep verdriet.
Ceren Önder Kandemir: “Een vader, een vriend, een licht”
Na een minuut stilte werd een video over Önders leven getoond. Zijn dochter Ceren Önder Kandemir las vervolgens een ontroerende afscheidsbrief voor: ze sprak over haar hechte band met haar vader, haar angst om hem te verliezen en haar diepe dankbaarheid voor zijn liefde, zorg en vriendschap. In krachtige woorden beschreef ze de leegte die hij achterlaat – maar ook haar hoop om zijn waarden voort te zetten.
“Ik was altijd bang om je te verliezen. Dat was mijn enige nachtmerrie. Maar ik had het geluk om jullie allemaal mee te maken. Jullie liefde was niet alleen genoeg voor mij, maar ook voor mijn zoon – en zijn kind.”
Ze beschreef de vele kleine gebaren waarmee Önder zijn liefde uitte: samen koffie drinken, de spontane muziek, de meelevende telefoontjes, de kleine cadeautjes voor zijn kleinzoon. Tegelijkertijd maakte ze duidelijk hoe erg ze zijn vriendschap zou missen – een vriendschap die veel verder ging dan het vaderschap.
“Je klaagde nooit, je toonde nooit enige haat. Je leven was eenvoudig – zonder bezittingen, zonder luxe, maar vol waardigheid.”
Met een mengeling van verdriet en trots nam ze afscheid: “Rust nu, mijn kraanvogel. We zullen je verhalen doorgeven. Ik voel een vrede in mij – de vrede dat je niet langer hoeft te vechten.”
Abdullah Öcalan: “Een echte zoon van het volk”
Vervolgens werd een condoleancebrief voorgelezen van PKK-oprichter Abdullah Öcalan, die hij gisteren vanaf het gevangeniseiland Imrali naar de DEM-partij had gestuurd. Hierin beschreef hij Önder als een “ware zoon van de volkeren van Anatolië” en een “symbool van vrede”. Hij benadrukte vooral zijn inzet voor een duurzame dialoog.
Hatimoğulları: “Deze keer zal je woord niet verloren gaan in de lucht”
De medevoorzitter van de DEM-partij, Tülay Hatimoğulları, eerde Önder ook als een integratieve persoonlijkheid. Ze sprak ontroerend over Önders rol als symbool van vrede en als bruggenbouwer tussen etnische groepen en sociale klassen:
“Sırrrı was de ambassadeur van de vrede voor alle talen, alle volkeren, alle geslachten.” Ze benadrukte hoezeer zijn ziekte en de manier waarop we er samen mee omgingen de visie van een solidaire samenleving belichaamden: “Wat er in de kliniek gebeurde – de solidariteit, het samen staan – was al een levende uitdrukking van zijn boodschap: democratie, rechtvaardigheid, menselijkheid.”
Hatimoğulları herinnerde eraan hoe Önder altijd was opgekomen voor de rechten van de onderdrukten – voor vrouwen, de armen en de vervolgden. Ze beloofde: “We zullen zijn nalatenschap eren. Deze keer, Sırrrı Hoca, deze keer zullen we slagen. Jouw woord zal niet verloren gaan in de lucht.”
Tuncer Bakırhan: “We doen jullie een belofte”
De tweede covoorzitter van de partij, Tuncer Bakırhan, hield ook een emotionele toespraak waarin hij Sırrı Süreyya Önder beschreef als een “zoon van taal, woorden en poëzie”. Hij doorspekte zijn afscheidswoorden met citaten van de schrijver Yaşar Kemal – dezelfde stem met wie Önder ooit voor vrede was opgekomen:
“Jij was tederheid in een harde wereld. Je schreef niet alleen over bomen en bossen, je sprak hun taal. Jouw verhaal was het verhaal van de volkeren.”
Hij herinnerde zich Önders rol op de historische Dolmabahçe-bijeenkomst en zijn inzet toen het vredesproces op het spel stond: “Je zei: ‘De bergen, de mensen – ze zijn allemaal moe. Nu moet de vrede winnen’.
Zijn laatste woorden waren een belofte: “We doen jullie een belofte: De Eufraat zal in de Zee van Marmara stromen en de vrede zal winnen.”
Na verdere toespraken, gehouden door DEM afgevaardigde Pervin Buldan en de Moeder van de Vrede Rewşan Döner, gingen de rouwenden in processie naar de Barbaros Moskee in het Levent district, waar het begrafenisgebed voor Sırrı Süreyya Önder zal worden gehouden. Zijn lichaam zal daarna te rusten worden gelegd op de Zincirlikuyu begraafplaats. 
De DEM-partij kondigde aan dat ze vandaag en morgen rouwenden zal ontvangen in alle regionale kantoren.