- Duitsland
In het stadhuis van Hamburg werd de documentaire “Tearing Walls Down” van Şerif Çiçek en Hebun Polat vertoond. De organisator van de filmvertoning in de Kaisersaal op zaterdag was de Linkse Fractie in de Hamburgse Burgervertegenwoordiging. Het evenement werd gemodereerd door de co-fractievoorzitter Cansu Özdemir. Gasten waren onder andere de producent Adil Demirci en voormalige HDP-parlementsleden Sibel Yiğitalp en Selma Irmak. Ondanks het mooie weer was de opkomst zo groot dat niet alle gasten een plekje in de Kaisersaal konden vinden.
De film portretteert het leven en de politieke activiteiten van Aysel Tuğluk, Figen Yüksekdağ en Gültan Kışanak – drie democratisch gekozen politica’s van de HDP en BDP, die in 2016 werden gearresteerd in het kader van de repressiegolf na het eenzijdig beëindigde vredesproces met de Koerdische beweging door de Turkse regering. De vierde protagoniste is voormalig parlementslid Sibel Yiğitalp, die in ballingschap in Berlijn leeft en zich van daaruit inzet voor haar gerechtelijke vrijspraak en de vrijlating van haar gevangen gezellinnen.
De emotioneel aangrijpende film laat familieleden van de gevangen vrouwen aan het woord. Zo bezoekt Evîn Jiyan Kışanak, de dochter van Gültan Kışanak, haar moeder wekelijks in de gevangenis, ondanks dat die zich aan de andere kant van Turkije bevindt. Ze gelooft dat de gevangenen opzettelijk ver van hun families worden vastgehouden en vraagt zich af: “Ze is maar anderhalve meter lang, wat voor gevaar kan ze vormen?”
Aangeklaagd in het Kobanê-proces
Voor Gültan Kışanak werd een gevangenisstraf van 230 jaar geëist. In 2019 werd ze veroordeeld tot meer dan 14 jaar gevangenisstraf wegens vermeend lidmaatschap van de PKK. In hetzelfde proces werd ook voormalig parlementslid Sebahat Tuncel veroordeeld tot een vergelijkbaar lange gevangenisstraf. Hoewel de vonnissen tegen beide politici in hoger beroep later dat jaar werden vernietigd, is het heropende proces samengevoegd met het Kobanê-proces dat in Ankara loopt en nog steeds hangende is. Wat voor gevaar Gültan Kışanak vormt voor de Turkse staat wordt duidelijk uit filmfragmenten. In het parlement was Kışanak een krachtige spreker die zich woedend uitsprak tegen het patriarchaat, nationalisme en het genocidebeleid van de Turkse staat.
Aysel wil vergeten wat ze heeft meegemaakt
Sedat Şenoğlu, de echtgenoot van de voormalige HDP-voorzitter Figen Yüksekdağ, vertelt in de film over het leven van zijn partner. Ze groeide op in een nationalistische Turkse familie maar besloot zich aan de kant van de Koerden te scharen. Het filmteam vergezelt hem naar de Kandira-gevangenis waar de vrouwen gevangen zitten. Hij spreekt liefdevol en met respect over Figen en haar strijd.
Ook Aysel Tuğluk is te zien in de film. De eens charismatische politica lijkt verward en verloren in het appartement van haar broer. Onder grote publieke druk werd Tuğluk, die aan dementie lijdt, op 27 oktober 2022 vrijgelaten. Haar ziekte is sindsdien verder gevorderd. Ze kan niet langer voor zichzelf zorgen, meldde Selma Irmak in het Hamburger Rathaus: “Misschien lijdt ze aan dementie omdat ze wil vergeten wat ze heeft meegemaakt.”
In september 2017 veroorzaakte een aanval van een racistische menigte op de begrafenis van Hatun Tuğluk, de moeder van Aysel Tuğluk, wereldwijde verontwaardiging. Honderden nationalisten hadden in Ankara de begrafenis met stenen aangevallen en haatleuzen geroepen tegen de minderheden van Armeniërs en Alevieten. Het lichaam moest worden opgegraven omdat de menigte had gedreigd het lichaam te ontheiligen. Enkele dagen later werd Tuğluk begraven in Dersim. Haar dochter mocht geen afscheid nemen. De gevangenisautoriteiten hadden haar geen tweede speciale vergunning verleend. Artsen vermoeden dat dit evenement doorslaggevend was voor de dementie van Aysel Tuğluk.
“Heb je zelfs niet het recht om te beslissen waar je je doden begraaft?”, ging Selma Irmak verder. De gebeurtenissen rond de begrafenis van haar moeder werden het tweede trauma van Aysel Tuğluk, daarna verslechterde haar gezondheidstoestand snel. “We blijven vechten omdat we niet willen dat toekomstige generaties ook in de gevangenis moeten leven.” Heel Turkije is nu een gevangenis, aldus Selma Irmak, die zelf ook in Turkije gevangen heeft gezeten. Het eerste ernstige trauma van Aysel Tuğluk was het verlies van haar broer, die in 1979 als politieke gevangene werd doodgeschoten, vermoedelijk door een ultranationalist die een wapen de gevangenis had binnengesmokkeld.
Ook Sibel Yiğitalp werd met een lange gevangenisstraf bedreigd. “Er stond 200 jaar voor mij op het spel”, zei ze. Turkije pleegt misdaden in eigen land, maar ook in Rojava. Europa is medeplichtig en draagt medeverantwoordelijkheid. Europa wil de migratie beperken, maar de steun aan Erdoğan en de aanvallen op Rojava drijven steeds meer mensen tot vluchten. In Turkije worden de lichamen van vermoorde mensen in zakken aan de families overhandigd. Het regime wordt steeds meer als de zogenaamde Islamitische Staat. Het land heeft het hoogste aantal gevangenen in heel Europa.
In de film is Sibel Yiğitalp, die haar kinderen in Turkije heeft achtergelaten, te zien op een demonstratie op 8 maart in Berlijn, samen met vrouwen uit veel landen die samen “Jin, Jiyan, Azadî,” de leus van de Koerdische beweging, roepen. Selma Irmak wees erop dat Abdullah Öcalan de weg heeft gewezen naar de bevrijding van vrouwen, die zich aanvankelijk ten doel hadden gesteld zichzelf en vervolgens de samenleving te bevrijden.
Aan het einde van het evenement wees Cansu Özdemir nog op een evenement dat vandaag plaatsvindt ter herdenking van het begin van de opstand in Iran in het Hamburger Centro Sociale. Daar zullen om 18.00 uur Medya Rojhilat en Sema Balouch spreken over de gebeurtenissen van het afgelopen jaar sinds de moord op Jina Mahsa Amini en de perspectieven van de beweging in Iran en Oost-Koerdistan.