Ter gelegenheid van de anti-oorlogsdag op 1 september publiceren we de oproep van de Oostenrijkse Nobelprijswinnaar voor Literatuur Elfriede Jelinek en de Münchense singer-songwriter Konstantin Wecker om te deserteren van alle aanvalsoorlogen.
Deze tekst wordt gepubliceerd in solidariteit met het Internationale Koerdische Culturele Festival op 9 september 2023 in Frankfurt am Main in het Duits, Koerdisch en Turks.
“Plotseling hoorden we ‘s nachts geschreeuw, alsof iemand vreselijke pijn leed. Toen was het stil. Iemand moet doodgeslagen zijn, dachten we. Na een uur hoorden we weer geschreeuw, en nu hield het niet meer op. De hele nacht schreeuwde er iemand. De hele dag schreeuwde er iemand. Steeds klageriger, steeds hulpelozer. (…) Hij schreeuwde zoals een zuigeling schreeuwt, naakt, zonder woorden. Hij schreeuwde vier dagen en vier nachten lang. Voor ons was het vier jaar. We stopten papier in onze oren. Het hielp niet. Toen werd het stil.
Niet de vijand. De mens. De mens schreeuwde. (…) In zulke uren, wanneer men, hoe zal ik het zeggen, afdaalt naar het grondwater, vraagt men zich af: Waarom dit allemaal? Waar dient het allemaal voor? Zou jij dezelfde vraag stellen?
In alle landen dachten mensen na over dezelfde vraag. In alle landen gaven mensen zichzelf hetzelfde antwoord. Voor goud, voor land, voor steenkool, voor niets anders dan dode dingen, mensen sterven, verhongeren, wanhopen, was het antwoord. En daar en daar stonden de dappersten van het volk op, schreeuwden hun harde nee tegen de blinden, wilden dat deze oorlog stopte en alle oorlogen, vochten voor een wereld waarin alle kinderen het goed zouden hebben.
Dit verhaal uit de Eerste Wereldoorlog, “dat gebeurde, waar ik bij was”, is wat de schrijver Ernst Toller zijn hoofdpersoon Karl Thomas liet vertellen in zijn toneelstuk Hoppla, wir leben! Slechts zes jaar later, op de dag dat zijn boeken in Duitsland werden verbrand, schreef Toller: “In de tornado van de oorlog, die zich dreigt aan te kondigen met stijgende wapenvoorraden, stort Europa zich in de afgrond van zelfmoord. (…) Om eerlijk te zijn, moet men weten. Om dapper te zijn, moet je begrijpen. Om rechtvaardig te zijn, mag je niet vergeten.”
Elke dag doden
De Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, die in strijd is met het internationaal recht, duurt nu al bijna 20 maanden. Elke dag worden er mensen gedood en verminkt. Net als in alle imperiale oorlogen, zoals die van de NAVO-staat Turkije tegen de mensen in Koerdistan en in de zelfbesturende regio’s Rojava in Noord-Syrië of de oorlog van Saoedi-Arabië in Jemen, en ook in eerdere oorlogen, zoals die van de NAVO tegen de Republiek Joegoslavië in 1999, tegen Afghanistan in 2001 of in de oorlog van de door de VS geleide “coalitie van bereidwilligen” tegen Irak in 2003.
De vooruitzichten voor een vroegtijdig einde van de oorlog tegen Oekraïne zijn slecht; de oorlog is een “uitputtingsoorlog” geworden. De oorlog zal niet gewonnen worden, maar zal, zoals zo vaak in de wereldgeschiedenis, veel te laat eindigen. We moeten het begrijpen om te kunnen handelen.
Er moet onmiddellijk een einde komen aan deze imperiale oorlogen: de oorlog tegen het volk in Oekraïne en de oorlog tegen de Koerden in Turkije, in Noord-Syrië en in Iran. Ook de dreiging van nog grotere oorlogen moet worden voorkomen. Zolang mensen over de hele wereld dat nog aankunnen. We zijn niet vergeten wat de Oostenrijkse schrijver Karl Kraus in 1917 schreef: “Toen het woord ‘vrede’ voor het eerst werd uitgesproken, ontstond er paniek op de beurs. Ze schreeuwden het uit van pijn: We hebben verdiend! Geef ons de oorlog! We hebben de oorlog verdiend!”
Een beter leven voor alle mensen in onze wereld is mogelijk – erover dromen, erover schrijven, erover zingen, erop aandringen en ons er samen voor inzetten, dat is wat we allemaal individueel en samen willen doen: op Wereld Anti-oorlogsdag op 1 september, en overal en elke dag wereldwijd.
We zullen nooit ophouden te dromen van een wereld vrij van overheersing, zonder oorlogen, fascisme, racisme, patriarchaat, zonder de destructieve uitbuiting van mens en natuur.
Als kunstenaars, als schrijvers en muzikanten houden we vast aan wat Ernst Bloch formuleerde in zijn werk Het principe van hoop: “Het is belangrijk om te leren hopen. (…) Het effect van hoop gaat uit zichzelf uit, maakt mensen breed in plaats van ze te vernauwen (…). Het werk van dit effect vereist mensen die zich actief storten op de wording, waartoe ze zelf behoren. (…) Hoe rijk hebben mensen altijd gedroomd, gedroomd van het betere leven dat mogelijk zou zijn.”
De opstand in Iran na de moord op de Iraanse Koerdische vrouw Jina Mahsa Amini heeft hoop gegeven op een mondiaal feministisch perspectief: Jin, Jiyan, Azadî – Vrouw, Leven, Vrijheid! Dit visionaire standpunt heeft een lange geschiedenis in de Koerdische feministische beweging voor genderrechtvaardigheid.
De krijgsheren en politici van deze wereld kunnen onze dromen niet verbieden, noch kunnen ze onze pogingen om ze te verwezenlijken permanent verhinderen. Noch in Ankara noch in Teheran, noch in Moskou noch in Washington, Peking of Berlijn.”