- Duitsland
De ex-diplomaat en voormalig voorzitter van de Vrijheidspartij van Koerdistan, Elî Qazî, is op 88-jarige leeftijd in Bonn overleden. In zijn jeugd was hij getuige van de eerste maanden van Koerdische onafhankelijkheid en de executie van zijn vader Qazî Mihemed.
Elî Qazî was een van de laatste hedendaagse getuigen van de Republiek Mahabad, symbool van de Koerdische wil voor onafhankelijkheid. De ex-diplomaat en voormalig voorzitter van de Vrijheidspartij van Koerdistan(Partiya Azadiya Kurdistanê, PAK) is op 88-jarige leeftijd in Bonn overleden. Voor de Koerdische samenleving betekent zijn dood een onvervangbaar verlies.
Elî Qazî – ook Ali Ghazi – werd geboren in december 1933 in de stad Mahabad in Oost-Koerdistan. De stad ligt ongeveer honderd kilometer ten oosten van de grens tussen Iran en Irak op een plateau dat wordt begrensd door de uitlopers van het Zagros-gebergte. Elî Qazî was dertien toen zijn vader Qazî Mihemed kort na de Tweede Wereldoorlog het autonome Komara Koerdistanê uitriep en Mahabad tot hoofdstad verklaarde. Maar het duurde maar elf maanden. De president, Gazî Mihemed, en twee van zijn strijdmakkers werden in maart 1947 door Iran opgehangen op het Çarçira-plein in Mahabad.
Elî Qazî was getuige van de executies. Hij kwam naar Duitsland, ging daar naar school en studeerde. In de tijd van Shah was hij afdelingshoofd van de Perzische ambassade in Bonn en in de jaren negentig trad hij op als bemiddelaar tussen Abdullah Öcalan en de Duitse regering. Het was de tijd dat de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) een verbod kreeg om in Duitsland te opereren. Het was ook Elî Qazî die in 1995 de CDU-politicus Heinrich Lummer vergezelde naar het PKK-hoofdkwartier in Damascus, Syrië. Met toestemming van Öcalan onderhandelde Qazî met Bonn over het verkorten van de Duitse processen tegen PKK-leden. Dit bracht hem in het vizier van de Turkse geheime dienst MIT, die meteen een complot smeedde. Er was sprake van vermeend witwassen en Elî Gazî moest vanwege dit scenario in 2013 ruim drie weken in voorarrest in Bonn doorbrengen met Ankara als uitgangspunt.
Ten minste drie moordpogingen waren tijdens zijn leven gericht op Elî Qazî, en hij overleefde ze allemaal. Zijn zus Efat Qazî had minder geluk: ze kwam in 1990 in ballingschap in Zweden om het leven toen ze een bombrief opende die aan haar man was gericht. De aanval kon niet worden opgelost, maar wordt toegeschreven aan het Iraanse regime.