Filmrecensie: “Jiyan’s Story”

Reimar Heider, een van de woordvoerders van het internationale initiatief “Freedom for Abdullah Öcalan – Peace in Kurdistan” beoordeelde de film “Jiyan’s Story: Women’s Revolution” van A. Halûk Ünal.

De moord op drie YPJ-strijders in Syrië heeft een film die al in 2017 werd uitgebracht in de schijnwerpers geduwd: “Jiyan’s Story: Women’s Revolution”. De gelijknamige Jiyan is Jiyan Tolhildan (Salwa Yusuf) die op 22 juli 2022 werd afgeslacht door een Turkse drone in de buurt van Qamişlo (Noordoost-Syrië), op de terugweg van een vrouwenconferentie ter ere van 10 jaar vrouwenrevolutie. Samen met haar werden Roj Xabûr en Barîn Botan gedood.

De moord op drie YPJ-strijders in Syrië heeft een film die al in 2017 werd uitgebracht in de schijnwerpers geworpen: “Jiyan’s Story: Women’s Revolution”. De gelijknamige Jiyan is Jiyan Tolhildan (Salwa Yusuf) die op 22 juli 2022 werd afgeslacht door een Turkse drone in de buurt van Qamişlo (Noordoost-Syrië), op de terugweg van een vrouwenconferentie ter ere van 10 jaar vrouwenrevolutie. Samen met haar werden Roj Xabûr en Barîn Botan gedood.

De moord op drie vrouwen, van wie een zeer prominent, doet denken aan de moord op Sakine Cansız (Sara), Fidan Doğan (Rojbîn) en Leyla Şaylemez (Ronahî) in Parijs, bijna tien jaar geleden, in 2013, door de Turkse geheime dienst MİT. In de nasleep van dat bloedbad zijn er verschillende documentaires gemaakt met de slachtoffers van moord, zoals “Hêvî” (2014), “Sara – My Whole Life Was a Struggle” (2015) en “Autopsy of a Triple Murder: Sakine, Fidan, Leyla, Koerdische militanten” (2020).

In dit geval is de film gemaakt vóór de misdaad: “Jiyan’s Story: Women’s Revolution” werd al in 2017 gepubliceerd. Het vertelt het levensverhaal van Jiyan Tolhildan vanaf haar jeugd in een dorp in de buurt van Efrîn tot de vrouwenrevolutie die plaats in Rojava/Noordoost-Syrië vanaf 2012. In tegenstelling tot veel andere films over de revolutie en de strijd tegen ISIS, richt deze zich niet alleen op de militaire strijd, noch op de politieke strijd. Het vertelt het hele verhaal van waar de verschillende vormen van strijd zijn geworteld, hoe ze zijn geïntegreerd en waarom vrouwen de voorhoede van de revolutie zijn.

Door zich te concentreren op één hoofdpersoon, kan regisseur A. Halûk Ünal veel verschillende aspecten van een leven van verzet belichten: Jiyan groeit op in Efrîn, dicht bij het grenshek dat Koerdistan scheidt en haar familie uit elkaar scheurt. Op school wordt ze onderworpen aan het racisme van het Syrisch-Arabische onderwijssysteem. Ze komt in opstand tegen de scheiding van jongens en meisjes in het dorp en weigert tegen haar eigen wil uitgehuwelijkt te worden. Ze loopt weg van haar familie en sluit zich aan bij de vrijheidsbeweging, verbreedt haar horizon en leert de andere etnische en religieuze groepen in haar regio kennen. Jiyan weet uit de eerste hand hoe christelijke en moslimvrouwen, opgeleide en ongeschoolde vrouwen de ervaring van patriarchale onderdrukking delen, en realiseert zich hoe centraal vrouwenonderdrukking is voor alle machtsstructuren in het Midden-Oosten. In de bergen leert ze de kracht kennen van vrouwen die sinds het midden van de jaren negentig autonome guerrilla-eenheden vormen.

Wanneer de Arabische Lente in 2011 begint, keert ze terug naar de steden om de vreedzame opstand tegen de Syrische staat te helpen organiseren en tegelijkertijd de vrouwen in het geheim te organiseren op een manier die de mannen niet zouden merken: “Ze bedrogen ons voor 5000 jaar. Ons bedrog duurde niet eens een jaar”.

Zoals ze stelt, kun je zonder wapens niet ver komen als de vijand vastbesloten is geweld te gebruiken. Dus de YPG/YPJ wordt opgebouwd, duwt de Syrische staatstroepen naar buiten zonder een schot te lossen en speelt later een beslissende rol bij het verslaan van ISIS, eerst in Kobanê en later overal.

De film laat dit alles zien, maar de echte focus is de politieke strijd om de structuren van de samenleving en de geest van vrouwen en mannen te veranderen. De Koerdische vrouwenbeweging zet de volgende stap in de richting van de afschaffing van het patriarchaat door anti-patriarchaal onderwijs aan mannen te bieden. In de film zien we enkele jonge mannen opscheppen over hoeveel ze zijn veranderd, terwijl anderen verlegen hun ogen neerslaan.

“Jiyan’s Story” laat beter dan andere films de tegenstellingen in de samenleving zien. We horen hartverscheurende verhalen van vrouwen die trouwden toen ze 12 waren. Dan zien we dezelfde vrouwen die zichzelf en elkaar sterker maken in een volledig vrouwelijke omgeving in de YPJ.

De film vindt geweldige beelden voor elk aspect van het verhaal. Volgens de filmmakers is er 110 uur aan beeldmateriaal gefilmd en 40 uur aan archiefmateriaal gebruikt. “Jiyan’s Story” is complexer en ziet er beter uit dan alle vergelijkbare films over de Rojava-revolutie die ik ken. Het verklaart ook als geen ander de achtergrond van de vrouwenbeweging in Rojava die tegenwoordig over de hele wereld wordt bewonderd.

De laatste minuten van de film gaan over de dood. De dood is alomtegenwoordig in het leven van Jiyan Tolhildan, en ze legt uit hoe het niet verdrietig is omdat het helpt om een nieuw leven op te bouwen. Zoals de regisseur het in een tweet verwoordt: “Die vrouwen hebben de dood op de ene schouder en vreugde op de andere. Alleen al het leren hiervan zal je levensfilosofie veranderen.” De dood heeft Jiyan nu gevonden in de vorm van een Turkse drone-aanval, een van de vele aanvallen tegen prominente figuren van het Autonome Bestuur van Noordoost-Syrië. De illegale moordaanslagen door Turkije tot ver buiten hun grenzen zijn inmiddels bijna een dagelijkse routine geworden, blijkbaar goedgekeurd of op zijn minst getolereerd door alle NAVO-landen.

Maar “Jiyan’s Story” stuurt een positieve boodschap. De revolutie heeft diepe fundamenten en zal niet gemakkelijk worden ontworteld. Het enthousiasme van de vrouwen in al hun strijd is doordringend en aanstekelijk. De vreugde op hun gezichten getuigt van een kracht die alle snode pogingen om hen het zwijgen op te leggen en te doden zal overwinnen.

“Jiyan’s Story” is een monument voor Jiyan Tolhildan, een iconische strijder voor de vrijheid van vrouwen en tegen alle vormen van onderdrukking. Het is een absolute must-watch voor iedereen die geïnteresseerd is in de vrouwenrevolutie. We hebben het geluk dat we deze film hebben, ook al is de gelegenheid om hem nu te (her)bekijken erg ongelukkig en ontluikt woede.

De documentaire van 80 minuten werd ingekort tot een tv-formaat van 51 minuten en vertoond op verschillende tv-zenders, waaronder ORF (Oostenrijk), ZDF (Duitsland), RTF (Portugal) en de Turkstalige Koerdische zender Medya Haber. Op het Britse YouTube-kanaal Real Stories is de kortere Engelse versie erg populair gebleken met tot nu toe meer dan 800.000 views.

Ik raad echter van harte aan om de langere versie te bekijken die nu beschikbaar is op Vimeo.

De korte tv-versie is beschikbaar onder verschillende namen, waaronder “Jiyan: Story of a Female Guerilla Fighter”, “Inside the Women’s Army” en “Syrien – Die Frauen-Armee der Kurden”.

Je kunt de laatste toespraak van Jiyan Tolhildan bekijken, die slechts een paar uur voordat ze werd vermoord, met Engelse ondertitels op het kanaal van Women Defend Rojava werd gehouden.

Ünal’s eerdere films, “Little Black Fishes” (2014) over de Children of War in the ‘Southeast’ en “Hidden Lives” (2011) over het bloedbad in Çorum in 1980 en de gevolgen daarvan voor alevieten, zijn ook beschikbaar met Engelse ondertiteling op Drama Istanbul’s Vimeo-kanaal.