- Noord-Koerdistan
Een hongerstaking van de Koerdische politica Ayşe Gökkan tegen een betonnen muur tussen Bakur (Noord-KOerdistan) en Rojava (Autonome Regio Noord- en Oost-Syrië) houdt de rechtbank in Nisêbîn (Tr. Nusaybin) opnieuw bezig in een beroepsprocedure die deze vrijdag begint.
De 58-jarige was eind 2020 veroordeeld tot één jaar en acht maanden gevangenisstraf voor het betreden van een militaire veiligheidszone en het beschadigen van eigendom. Een regionaal hof van beroep in Amed (Diyarbakır) vernietigde het vonnis op verzoek van de verdediging, die vrijspraak had geëist. Als reden werd het gebrek aan bewijs opgegeven. Nu wordt het proces heropend bij de districtsrechtbank.
Na de verdrijving van de terroristische organisatie Al-Nusra en andere jihadistische milities uit de westelijke Koerdische stad Serêkaniyê (Ras al-Ain) in Noord-Syrië door de Volksverdedigingseenheden (YPG) en de Vrouwelijke Volksverdedigingseenheden (YPJ) in juli 2013, gaf het Turkse Ministerie van Binnenlandse Zaken opdracht om de grensstrook tussen Turks grondgebied en de autonome regio van Noord- en Oost-Syrië in te metselen. De autoriteiten braken de grond aan in de stad Nisêbîn, die tegenover Qamişlo ligt. Er wonen Koerden aan beide kanten van de grens, die na de Eerste Wereldoorlog willekeurig werd getrokken door de koloniale machten. Totdat de muur werd gebouwd, was het gebruikelijk dat families elkaar bij het grenshek ontmoetten om met hun familieleden “aan de andere kant” te praten.
Ayşe Gökkan was destijds burgemeester van Nisêbîn. In oktober 2013 begon ze uit protest tegen de plannen van de regering een zitstaking bij het grenshek, die ze na enkele dagen uitbreidde tot een hongerstaking. Ze noemde de massieve betonelementen aan de grens tussen Noord- en West-Koerdistan destijds de “Muur van Schaamte” tegenover de pers. “We hebben hier geen nieuwe Berlijnse Muur nodig, geen Muur van Schaamte. Zo’n muur zal de gezamenlijke toekomst van het Koerdische volk scheiden.” Pas nadat Gökkan het verzet uiteindelijk in een hongerstaking veranderde, gaf de regering toe en verklaarde de bouw van de muur voor beëindigd – om de bouwwerkzaamheden weken later weer op te pakken. Officieel om meer veiligheid in het grensgebied te garanderen en mensen te beschermen tegen het betreden van mijnenvelden.
De locatie van het burgerlijk ongehoorzaamheidsprotest van Ayşe Gökkan werd destijds officieel nog beschouwd als een park en werd pas tot militair verboden gebied verklaard na voltooiing van de constructie. Toch werd de politica bijna twee jaar na haar protest aangeklaagd. Het proces duurde meer dan vijf jaar. Uiteindelijk werd Gökkan schuldig bevonden en werd de uitvoering van de straf niet opgeschort. Als rechtvaardiging werd cynisch gesteld: “Gezien de criminele persoonlijkheid van de beklaagde, is het begrijpelijk dat het niet nodig is om de straf op te schorten, omdat geconcludeerd wordt dat ze opnieuw een misdrijf zal plegen.”
TJA roept op tot solidariteit bij proces
De Vrije Vrouwenbeweging (TJA) heeft aangekondigd dat ze het nieuwe proces tegen haar voormalige woordvoerder Gökkan uit solidariteit zal begeleiden. “Het huidige systeem heeft honderden keren geprobeerd ons te vervolgen omdat we van de 21e eeuw de eeuw van de vrouw willen maken. Maar we hebben niet opgegeven. En Ayşe Gökkan ook niet, die tijdens haar ambtstermijn als burgemeester de Koerdische lokale politiek een nieuwe vorm heeft gegeven en een democratisch vrouwenperspectief heeft gegeven”, zei de TJA in een verklaring, waarin ze vrouwen opriep om het proces te volgen. Zelfs internationaal werd destijds gezegd dat Gökkan van Nisêbîn een echte “vrouwenstad” had gemaakt. “Om onze solidariteit met Ayşe Gökkan te betuigen, zullen we vrijdag in Nisêbîn zijn,” zei de TJA.
Ayşe Gökkan: journaliste, burgemeester, feministe
Ayşe Gökkan werd in 1965 geboren in Pirsûs (Suruç) en studeerde journalistiek. In 2009 werd ze met 83 procent van de stemmen gekozen tot burgemeester van Nisêbîn, een districtstad in het zuiden van de provincie Mêrdîn. In de loop van haar politieke carrière is ze meer dan 80 keer gearresteerd door de Turkse politie en meerdere keren in voorlopige hechtenis genomen. Het vooronderzoek was meestal gebaseerd op “terroristische aanklachten in verband met de PKK”. Op het moment van haar laatste gevangenschap in januari 2021, die nog steeds voortduurt in de Sincan vrouwengevangenis bij Ankara, liepen er meer dan 200 zaken tegen haar, waarvan ten minste 167 individuele zaken. De meeste van deze processen vallen binnen haar ambtstermijn als burgemeester. Gökkan heeft al tientallen jaren gevangenisstraf gekregen in verschillende processen. In april werd een gevangenisstraf van dertig jaar bevestigd. Dat ze de straf kreeg voor het uitoefenen van democratische grondrechten bleek feitelijk duidelijk uit de motivering van het vonnis. Het vonnis classificeerde onder andere de in Amed gevestigde – en legale – Vrouwenvereniging Rosa als “illegaal” en beschuldigde Gökkan van haar betrokkenheid bij de liefdadigheidsactie tegen patriarchaal geweld. Ze werd ook beschuldigd van deelname aan een bijeenkomst voor de massale hongerstaking die was begonnen door de eveneens gevangen Koerdische ex-gedeputeerde Leyla Güven om het isolement van Abdullah Öcalan op te heffen. Daarnaast had de politica de “Actie voor een Democratische Oplossing” gesteund die in 2011 in Nisêbîn was gestart. Dit was een wake die een vredesproces tussen de Turkse staat en de Koerdische beweging eiste.