De mensenrechtenvereniging IHD heeft haar rapport gepresenteerd over de situatie in gevangenissen in Turkije in 2022. Het rapport is opgesteld op basis van aanvragen bij de vereniging, regelmatige rapporten uit gevangenissen en informatie verzameld tijdens gevangenisbezoeken, en registreert 10.789 schendingen over een breed spectrum. Het aantal niet gerapporteerde gevallen ligt waarschijnlijk veel hoger.
Gegevens in het rapport slechts topje van de ijsberg
IHD merkt op: “De problemen in Turkse gevangenissen gaan veel verder dan de problemen die in dit rapport en de bijlagen worden genoemd. Het is voor niet-gouvernementele organisaties niet mogelijk om informatie en gegevens te verkrijgen die de huidige situatie in Turkse gevangenissen laten zien, omdat ze geen toegang krijgen en geen verslag kunnen uitbrengen. De schendingen in dit rapport tonen slechts een zeer beperkt deel van de werkelijke situatie op basis van de gegevens waarover de IHD beschikt.”
In die zin bekritiseert het rapport ook het gebrek aan transparantie van gegevens over gevangenissen, waarbij wordt opgemerkt dat het Directoraat-Generaal van Gevangenissen en Detentie weliswaar bepaalde statistische gegevens deelt, maar geen gegevens verstrekt over LGBT+ gevangenen, politieke gevangenen, buitenlandse gevangenen, zieke gevangenen, gevangenen met een handicap en vrouwelijke gevangenen met baby’s, en zelfs niet over overleden gevangenen.
Breed scala aan schendingen van rechten
Volgens het rapport richten mensenrechtenschendingen zich op het recht op gezondheid, het voorkomen van vrijlating, sociale rechten, marteling en mishandeling, discriminatie, het recht op een eerlijk proces, economische en sociale rechten en communicatie- en informatierechten. Het rapport wijst ook op talrijke verzoeken van gevangenen om overgeplaatst te worden naar gevangenissen in de buurt van hun familie, wat vaak genegeerd wordt door de gevangenisadministraties.
Ten minste 81 gevangenen sterven in hechtenis
Het rapport schetst een grimmig beeld van de staat van de Turkse gevangenissen: Ten minste 81 gevangenen verloren hun leven in 2022. Hiervan stierven er 36 aan ziektes, waarvan zes kort na hun vrijlating. Het rapport vermeldt ook 25 sterfgevallen onder verdachte omstandigheden, 19 vermeende zelfmoorden en 10 gevallen van zelfmoordpogingen of verklaarde zelfmoordintenties.
Het IHD-rapport benadrukt dat al deze sterfgevallen in gevangenissen voorkomen hadden kunnen worden. De mensenrechtenorganisatie roept op tot adequate maatregelen om toegang tot gezondheidsrechten en respect voor de menselijke waardigheid te garanderen en om de fysieke en psychologische integriteit van gevangenen te beschermen.
Er worden steeds meer gevangenissen gebouwd en tegelijkertijd neemt de overbevolking toe
Overbevolking is een groot probleem in Turkse gevangenissen. Het aantal gedetineerden overschrijdt de capaciteit van de gevangenissen, wat leidt tot onmenselijke omstandigheden in de gevangenissen. Het aantal gedetineerden neemt voortdurend toe. Terwijl het aantal gevangenen in 2013 144.098 bedroeg, zaten er op 3 juli 2023 in totaal 360.722 mensen in de gevangenis. Dit betekent dat het aantal gedetineerden met een factor van ongeveer 2,3 is toegenomen. De totale capaciteit van de gevangenissen is 296.202. De bezettingscijfers laten zien dat de permanente bouw van nieuwe gevangenissen niet leidt tot een verbetering van de situatie van de gevangenen, maar tot het opsluiten van nog meer mensen. Zo was de bezettingsgraad in 2013 97,17 procent en in 2022 115,59 procent.
Recht op leven op het spel
Het rapport gaat ook in op het gebrek aan gezondheidszorg voor gevangenen. Veel gevangenen met chronische ziekten krijgen niet de medische zorg die ze nodig hebben. Volgens het rapport waren er in april 2022 1.517 zieke gevangenen in Turkse gevangenissen, waaronder 651 ernstig zieke gevangenen. Vooral de situatie als gevolg van de pandemie heeft het gebrek aan gezondheidszorg opnieuw onder de aandacht gebracht. De IHD spreekt van schending van het recht op leven van ernstig zieke gevangenen.
Geweld en mishandeling op grote schaal
Het rapport documenteert ook verschillende gevallen van geweld en marteling in gevangenissen en roept op om een einde te maken aan de langdurige isolatie van gevangenen, omdat dit kan leiden tot ernstige psychologische schade. Over de aard van de schendingen op dit gebied schrijft de IHD: “Het gaat om martel- en mishandelingspraktijken in gevangenissen; afranselingen/bedreigingen/beledigingen en provocaties, fouilleren van het lichaam, onderzoeken van de mondholte, voortdurende appèls, marcheren in militaire orde, ontzegging van het recht om op de binnenplaats te lopen, problemen in de cellen en in de blokken, dwang om te informeren, bewaking van de woonvertrekken door camera’s …”. Op dit gebied werden 1.852 overtredingen geconstateerd.
“Zet de camera’s uit, ik vermoord deze man”
De situatie van een gevangene uit de maand januari 2022 wordt bijvoorbeeld beschreven: “De gevangene werd op 4 januari naar het ziekenhuis gebracht omdat hij zich slecht voelde. Voordat hij terugging, vroeg hij of hij naar het toilet mocht. Hij vertelde een soldaat dat hij niet naar het toilet gesleept wilde worden. Toen de officier dit hoorde, beledigde hij hem en stuurde hem terug naar de cel. De gevangene begon te schreeuwen omdat hij dringend naar het toilet moest, maar de officier bedreigde hem en zei: “Zet de camera’s uit, ik vermoord deze man”. Toen kwam de soldaat en sloeg hem. De andere soldaten bonden zijn handen achter zijn rug en schopten hem. Door de slagen viel hij flauw. Op weg naar het busje werd hij opnieuw geslagen. Bij aankomst constateerden de gevangenisautoriteiten dat hij gewond was en lieten hem voor behandeling naar een ander ziekenhuis brengen.”
Het rapport benadrukt ook de noodzaak om speciale aandacht te besteden aan de rechten van vrouwelijke en minderjarige gevangenen, omdat zij in het gevangenissysteem met bijzondere uitdagingen worden geconfronteerd.
Al 29 maanden geen teken van leven van Abdullah Ocalan
Met betrekking tot de detentieomstandigheden van Abdullah Ocalan op het gevangeniseiland Imrali merkt de IHD in haar rapport op dat de PKK-oprichter in augustus 2019 voor het laatst contact had met zijn juridische team en dat het laatste teken van leven een onderbroken telefoongesprek met zijn broer was in maart 2021.