- Zwitserland
In de internationale arena wordt bijna dagelijks een land beschuldigd van het schenden van de Conventies van Genève. Niemand wordt echter verantwoordelijk gehouden voor de misdaden die zijn gepleegd in Oekraïne, Gaza of Koerdistan. Burgerlijke nederzettingen worden gebombardeerd en burgers, waaronder vrouwen en kinderen, worden gedood, andermans land wordt bezet, miljoenen mensen worden ontheemd en gedwongen te migreren en mensen van andere plaatsen worden naar de bezette gebieden gebracht en vestigen zich daar. Strijders die tijdens of in het kader van de oorlog gevangen zijn genomen, worden onderworpen aan zware martelingen of levenslang in eenzame opsluiting gehouden.
Terwijl dit allemaal gebeurt, wordt geen enkele staat ter verantwoording geroepen. We zien hooguit dat staten en instellingen die verantwoordelijk zijn voor het beschermen van het internationaal recht selectief handelen. Terwijl het internationaal recht in stelling wordt gebracht tegen de oorlog in Oekraïne, heerst er doodse stilte over de oorlog van de Turkse staat in Koerdistan.
Waarom zijn de Conventies van Genève, die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden geïmplementeerd en vandaag de dag de basis vormen van de internationale mensenrechtenwetgeving, dan ontoereikend? Zijn de Conventies van Genève niet geschikt voor de moderne wereld van vandaag? Waarom zwijgen degenen die het internationaal recht benadrukken in de oorlog in Oekraïne of Gaza over de oorlog in Koerdistan? Beschermt het internationaal recht geen statenloze samenlevingen? Wat is de internationaalrechtelijke dimensie van de oorlog in Koerdistan? Waarom aanvaardt Turkije het bestaan van de oorlog in Koerdistan niet? Wat is de status van PKK-gevangenen in de Turkse bezettingsoorlog in Koerdistan? Wat is het internationaalrechtelijke equivalent van de Imrali-isolatie die al meer dan 3 jaar aan de gang is?
ANF Nieuwsagentschap spraken over deze kwesties met Marco Sassoli, hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit van Genève sinds 2004. Hij is sinds 2013 ook commissaris van de Internationale Commissie van Juristen (ICJ) en speciaal adviseur (pro bono) voor internationaal humanitair recht (IHR) van de aanklager van het Internationaal Strafhof.
Bijna elke dag wordt iemand beschuldigd van het schenden van de Conventies van Genève. Hoe evalueert u bijvoorbeeld het internationaal recht, vooral het humanitair recht, de dimensies van de oorlogen in Oekraïne, Gaza en Koerdistan?
In het internationaal humanitair recht moeten we onderscheid maken tussen internationale gewapende conflicten tussen twee staten en niet-internationale conflicten tussen een gewapende groep en een staat.
Er is een internationaal conflict met Rusland in Oekraïne. Er is een internationaal conflict in Palestina en een militaire bezetting in Gaza. In Turkije is er een niet-internationaal gewapend conflict, bijvoorbeeld tussen de PKK en Turkse regeringstroepen.
Turkije heeft altijd de kwalificatie gewapend conflict verworpen en beweerd dat deze oorlog alleen plaatsvindt in het kader van terrorismebestrijdingsoperaties. Op dit moment dwingt niemand Turkije om te accepteren dat wat er gebeurt een gewapend conflict is.
Maar zelfs als het in principe niet als een gewapend conflict wordt beschouwd, is de mensenrechtenwetgeving hier volledig van toepassing. De mensenrechtenwetgeving biedt meer waarborgen dan humanitaire wetgeving, omdat je volgens de humanitaire wetgeving vijandelijke strijders mag doden in geval van oorlog. In vredestijd heb je niet het recht om mensen opzettelijk te doden of krijgsgevangenen vast te houden: tussen Rusland en Oekraïne kunnen beide partijen vijandelijke soldaten zonder proces vasthouden.
In een oorlog die niet als een gewapend conflict wordt beschouwd, mag je mensen alleen na een rechterlijke beslissing vasthouden.
De Conventies van Genève worden beschouwd als de basis van het internationaal recht. Worden deze conventies niet geschonden in al deze oorlogen?
Ja, helaas wel. Jullie, de media, praten meestal over deze schendingen en misschien is dat ook wel wat er zou moeten gebeuren. Want deze schendingen zijn schandalig. We moeten echter niet de indruk wekken dat het humanitair recht altijd en overal wordt geschonden. Meestal worden dankzij deze conventies veel situaties gerespecteerd. Er zijn veel soldaten die het humanitair recht in veel situaties respecteren. Er zijn ook veel gevangenen die een goede behandeling krijgen dankzij deze conventies. Maar dat is natuurlijk niet genoeg. We hebben de politieke wil van staten nodig om deze verdragen volledig te respecteren. Ten eerste moet een dubbele standaard, zoals het bekritiseren van schendingen in het ene land en het niet bekritiseren van schendingen in een ander land, vermeden worden.
Helaas meten staten met twee maten. Ze bekritiseren bijvoorbeeld de mensenrechtenschendingen van Rusland in Oekraïne, en daar hebben ze gelijk in. Maar omdat ze Turkije voor veel zaken nodig hebben, bekritiseren dezelfde staten Turkije niet voor zijn schendingen.
Dus, denk je dat de Conventies van Genève geschikt zijn voor de moderne wereld van vandaag of voor oorlogen?
Er zijn enkele nieuwe kwesties zoals cyberaanvallen. Humanitair recht verwijst vaak naar fysieke aanvallen. Aan de andere kant heeft het goede regels als het gaat om de grootste kwesties, zoals de behandeling van gevangenen, respect voor burgers en humanitaire hulp. Deze regels worden alleen niet genoeg nageleefd. Naar mijn mening zijn er mechanismen nodig om een betere uitvoering te garanderen en is het niet nodig om de inhoud van de regels te herzien.
Maar zoals ik al zei, er zijn uitzonderingen. Wat we nu in Gaza zien, zijn in wezen schendingen van het humanitair recht door beide partijen. De verplichting om humanitaire hulp toe te staan aan burgers in Gaza is bijvoorbeeld afhankelijk van de mogelijkheid om te controleren of deze hulp ten goede komt aan de burgerbevolking en niet aan Hamas.
Deze situatie is niet erg realistisch, want hoe kun je controleren of een vrouw in Gaza niet ook haar man voedt, die een Hamas-strijder is? Hoewel ik de situatie niet ken, denk ik dat er soortgelijke problemen zijn in Koerdistan.
Dan bent u het niet eens met de experts die zeggen dat de Conventies van Genève aangepast moeten worden aan de wereld van vandaag…
Zoals je weet, zijn de Conventies van Genève van toepassing op gewapende conflicten. Daarom moeten we gewapende conflicten vermijden. Om een ideale wet te hebben, kunnen we betere wetten bedenken, bijvoorbeeld op het gebied van milieubescherming, bescherming van vrouwenrechten, ontwikkeling en ongelijkheid, enzovoort.
Maar hier hebben we het over een wet die geldig is voor gewapende conflicten en die realistisch moet blijven. Als ik bijvoorbeeld tegen de PKK zeg dat ze niet langer het recht hebben om Turkse soldaten te doden, dan zullen ze zeggen dat we jullie humanitair recht niet kunnen respecteren omdat we in oorlog zijn met Turkije.
Daarom kan het humanitair recht nooit zo humaan zijn als we zouden willen. Het kan echter wel een zeker element van menselijkheid garanderen, maar ook hier zie ik dit niet als een erg realistische ontwikkeling voor de strijders.
Hetzelfde geldt voor de nationale bevrijdingsoorlog. Een nationale bevrijdingsbeweging kan niet worden verboden om oorlog te voeren. De PKK heeft bijvoorbeeld toegezegd geen kinderstrijders te gebruiken, maar wel antipersoonsmijnen en dergelijke, omdat ze geloven dat ze oorlog kunnen voeren zonder die mijnen. Maar je kunt hen niet verbieden oorlog te voeren volgens het humanitair recht.
Waarom kunnen we dan niet praten over het bestaan van een mechanisme dat de Conventies van Genève beschermt, die de basis vormen van het internationaal recht?
Helaas bestaat een dergelijk mechanisme niet. Staten wilden geen internationale politiemacht. Als er zo’n internationale ‘politie’ was, zouden er toch geen oorlogen zijn? Want als er een internationale politiemacht was, bijvoorbeeld in Genève, als je plotseling een politieagent aanvalt, is het geen oorlog en zal de politie je tegenhouden, maar behalve in een situatie van rechtmatig geweld, zullen ze niet op je schieten, ze zullen proberen je tegen te houden. In een oorlog kun je echter de strijders voor je aanvallen, zelfs als ze jou niet aanvallen.
Zijn dit niet dezelfde staten die deze verdragen hebben geïmplementeerd? Waarom verzetten ze zich dan tegen het bestaan van een mechanisme dat deze verdragen beschermt?
Omdat staten dit willen. Ik denk dat mensen liever hun eigen soevereiniteit willen dan zo’n internationaal mechanisme. Ze willen dus geen internationaal orgaan. We zijn hier in Zwitserland en in feite willen de Zwitsers geen lid worden van de Europese Unie omdat ze niet willen worden onderworpen aan een internationale instelling. En ik weet zeker dat als het Koerdische volk of de Catalanen een staat zouden hebben, ze ook niet zo’n mechanisme zouden willen. Of ze willen een staat die niet onderworpen is aan een internationale politiemacht. Ik hoop dat ze zelfbeschikking willen en zelf willen beslissen in overeenstemming met het internationaal recht. Niet dat externe krachten hen dingen opleggen.
Maar het is duidelijk dat respect voor mensenrechten geen kwestie is die van buitenaf komt. Staten verbinden zich ertoe de mensenrechten te respecteren, maar er is geen mechanisme om hen daartoe te dwingen, want daarvoor is een internationale gewapende macht nodig. En helaas zijn staten die mensenrechten schenden vaak erg machtig. Europese en westerse landen, derde landen zoals de VS en Canada zijn in principe voor mensenrechten. Maar als Israël of Turkije mensenrechten schenden, maken ze weinig of geen lawaai. Omdat er commerciële of ideologische belangen zijn, of omdat Turkije momenteel een belangrijke en vrij positieve rol speelt tussen Oekraïne en Rusland. Het is Turkije, niet Zwitserland, dat bemiddelt. Staten hebben dus belangen in deze situatie.
Nogmaals, er zijn maatregelen genomen door Turkije om ervoor te zorgen dat Israël zich houdt aan de Conventies van Genève in Gaza. Zoals je kunt zien, is er sprake van selectiviteit. Turkije wil dat Israël de Geneefse Conventies in Gaza respecteert, maar het wil niet dat iemand haar vertelt dat ze de Geneefse Conventies moet respecteren. De regels zijn niet hetzelfde, omdat de situatie in Gaza in de ogen van het internationaal recht een bezetting is. In de Koerdische regio’s is er een niet-internationaal conflict, maar de regels van het humanitair recht zijn nog steeds van toepassing.
Hoewel Koerdistan een kolonie is, wordt het in het internationaal recht niet gedefinieerd als een kolonie. Is dit omdat Koerden een staatloze samenleving zijn? Beschermt het internationaal recht dan geen statenloze samenlevingen?
Je kunt zeggen dat de aanwezigheid van Turkije in Noord-Syrië een bezetting is, omdat het een ander land is. Maar zoals je weet bestaat Koerdistan niet als staat. Het zelfbeschikkingsrecht van het volk geeft de Koerden het recht om een staat te eisen, maar zo’n staat is er nog niet. Omdat er geen staat is, wordt de aanwezigheid van Turkije in Koerdistan niet beschouwd als een bezetting.
Aan de andere kant, in Syrië, handhaaft Turkije zijn aanwezigheid in Noord-Syrië zonder de goedkeuring van de Syrische regering. Dit is een bezetting. Omdat Turkije Koerdistan ziet als een deel van Turkije, wordt de situatie daar niet gezien als een bezetting. Koerden hebben een multinationale staat, autonomie, enz. Ik weet niet of ze akkoord zullen gaan of dat ze nog steeds een staat willen. Maar als ze een staat willen, is dat hun grondrecht in het internationaal recht.
Hoewel de aanwezigheid van Turkije in Turks Koerdistan niet onder het bezettingsrecht valt, gelden hier wel mensenrechtenregels.
Zoals u al zei, is Turkije in staat van oorlog in Syrië, zet het zijn oorlog tegen de Koerden voort en bezet het Koerdische gebieden. Het deporteert de Koerden in deze bezette gebieden met geweld van hun eigen land naar andere plaatsen. Hoe moeten deze praktijken in Turkije worden uitgelegd in het internationaal recht?
Nogmaals, er zijn schendingen. Het internationaal recht is sterker in bezette gebieden dan binnen een staat. Je zult je herinneren dat de Turkse autoriteiten een plan hadden om vluchtelingen uit hun eigen land te vestigen in de door hen bezette gebieden in Noord-Syrië. Voor zover ik weet, hebben ze dat uiteindelijk niet gedaan. We kunnen denken dat de reden waarom ze dit niet kunnen doen te wijten is aan de invloed van het internationaal humanitair recht, omdat deze acties verboden zijn door het internationaal recht, net als de situatie in Palestina.
Verplaatsing is verboden, zelfs in bezet gebied. Iedereen in Gaza bekritiseert deze situatie omdat de Israëli’s willen dat de burgers in Rafah naar een andere plaats worden verplaatst. Zelfs Amerikanen geven toe dat dit een verboden deportatie is. In Noord-Syrië vinden soortgelijke gebeurtenissen plaats, maar helaas is er weinig internationale reactie op wat daar gebeurt.
Wat gebeurt er in de door Turkije bezette gebieden in Syrië en kan dat gezien worden als etnische zuivering?
Etnische zuivering is geen technisch begrip in het humanitair recht, maar het omvat schendingen van het humanitair recht. Alle acties zoals het doden van mensen, het vernietigen van hun huizen, het verdrijven van mensen uit hun huizen zijn verboden door het humanitair recht.
Bron: ANF