- Zwitserland
Het Théâtre de Vidy in Lausanne wordt beschouwd als een van de belangrijkste theaters in Zwitserland. Dit weekend organiseert het de “New World Embassy: Kurdistan”. Het project wordt samengesteld door historicus Nilüfer Koç, vertegenwoordiger van het Koerdisch Nationaal Congres (KNK), en de Nederlandse kunstenaar Jonas Staal. Een grootschalige artistieke installatie dient als een alternatieve boodschap voor het Koerdische volk. Het is bedoeld om ruimte te bieden voor uitwisseling en discussies over middelen en vormen van democratie zonder een staat, maar ook over een cultuur van solidariteit en de mogelijkheden van een wereldwijde democratie zonder staat.
De eerste dag van de Koerdische “Ambassade” begon met een workshop gegeven door Nazma Akter, een Bengaalse vakbondsactiviste en oprichter van de Awaj Foundation. Ze schetste een algemeen beeld van de situatie van vakbonden en arbeiders in Bangladesh. Daarna gaf Nilüfer Koç input over Democratisch Confederalisme. Volgens de ideeën van libertair communalisme ontwikkelde Abdullah Öcalan, de oprichter van de PKK, dit nieuwe model van samenleving voor het Midden-Oosten als een politiek project van transnationale grassroots democratie in fundamentele kritiek op de natiestaat. Gendergelijkheid, etnische inclusie en sociale ecologie moeten worden bereikt door de praktijk van zelfbeschikking en zelfbeheer.
Democratie buiten de staat
Na de daaropvolgende “opening” van de Koerdische ambassade vond de eerste “Diplomatieke Cirkel” plaats onder de titel “Democratie buiten de staat”. Nilüfer Koç, de Amerikaanse econoom David Adler en de Zwitserse mensenrechtenactiviste Elisabeth Decrey Warner gingen dieper in op de inhoud van democratisch confederalisme: Hoe werkt democratie zonder staat? En hoe verhoudt dit model zich tot andere democratische en staatloze bewegingen over de hele wereld? Dit waren de vragen die werden geprobeerd te beantwoorden.
Veel mensen neigen ertoe de geschiedenis van democratie gelijk te stellen aan die van de natiestaat, maar historisch gezien gingen vormen van collectief bestuur aan de staat vooraf, zei Koç. Ze noemde de vroege matriarchale samenlevingen in het oude Mesopotamië als voorbeeld. Ze zei dat Abdullah Öcalan precies op dit erfgoed had voortgebouwd toen hij voorstelde dat de oplossing voor de Koerdische samenleving, als de grootste natie zonder een eigen staat, niet was om een andere natiestaat te creëren, maar om een democratie los van de staat te beoefenen. Meer specifiek, een staatloze democratie.
Het project van Democratisch Confederalisme
Op dit punt bespraken de delegaties het Verdrag van Lausanne, dat honderd jaar geleden diplomatieke zegen gaf aan de vierdeling van Koerdistan. Koerdistan werd onder de soevereiniteit van de nationale staten van Turkije, Irak, Iran en Syrië geplaatst en werd daarmee omgevormd tot een internationale kolonie. Het project van Democratisch Confederalisme streeft er juist naar om deze natiestaatlogica uit te roeien en sociale eenheid te bereiken in alle delen van Koerdistan. Sommige regio’s in het noorden en westen hebben Öcalans visie op autonomie al gerealiseerd door middel van lokaal, gemeenschappelijk zelfbestuur – met de nadruk op gendergelijkheid en de gemeenschapseconomie – maar dit paradigma is ook tot leven gekomen in Rojhilat (Oost-Koerdistan) en Başûr (Zuid-Koerdistan). Hier is de strijd voor vrouwenbevrijding, die ook de basis vormt van de Rojava-revolutie, onmisbaar voor de verwezenlijking ervan.
‘De Koerdische revolutie geeft hoop aan de wereld’
David Adler zei dat het voor hem een grote eer en kans was om daar te zijn. “Als onderzoeker had ik de kans om internationale politiek te onderzoeken. Ik ben geboren in de VS maar opgegroeid in Mexico. Het was een eer om het bestaan van feminisme in Chipas te zien. Aan de andere kant geeft de Koerdische revolutie vandaag de wereld hoop,” zei Adler, die een presentatie gaf over internationale politiek nadat hij voorbeelden had aangehaald van vrouwenstrijd in Mexico.
De ervaring van Rojava
De Zwitserse mensenrechtenactiviste Elisabeth Decrey Warner sprak over haar indrukken van Noordoost-Syrië. Ze omschreef de bestaande democratie in Rojava als een direct democratisch systeem en verklaarde: “Rojava is erin geslaagd om veel naties bij elkaar te houden. Ik ontmoette veel groepen in Afrika die strijd leverden tegen degenen die tegen hen vochten, maar kort na de macht te hebben verkregen, veel van de waarden die ze verdedigden, verloren. Dit is niet het geval geweest in Rojava, waar alle problemen in de wereld, zoals de klimaatcrisis en de kwestie van vrouwen, op de agenda blijven staan. Wat mij het meest heeft onder de indruk gebracht, is het bestaan van vrouwen binnen het systeem en op elk centraal punt van het systeem.”
Warner zei dat een ander indrukwekkend punt in Noordoost-Syrië het vermogen was om een oplossing te vinden voor alle problemen en het werk dat hiervoor werd verricht. “Als we praten over democratie met of zonder de staat, komen verkiezingen op de eerste plaats. Zo is bijvoorbeeld Zwitserland een democratisch land, maar de opkomst van kiezers is zeer laag. Staatloze democratie vereist hard werken omdat je mensen ervan moet overtuigen en de samenleving ervoor moet voorbereiden.”
Staatloze Dekolonisatie
De tweede “Diplomatieke Cirkel” vond plaats onder het thema “Staatloze Dekolonisatie: HerStory (Vrouwen Geschiedenis) en Sociale Ecologie”. Sprekers waren onder meer Necîbe Qeredaxî van de Jineolojî Academie in Sulaymaniyah. Ze beschreef de Koerdische vrouwenbeweging als een centrale kracht bij het identificeren van het model van de natiestaat als een patriarchale, nationalistische en kapitalistische constructie. Ze wees erop dat Öcalan deze meerlagige vorm van onderdrukking krachtig samenvatte toen hij het familie-systeem karakteriseerde als een “kleine staat van de man” en de natiestaat zelf als een “kolonie van kapitaal”. Qeredaxî benadrukte dat: “Het is noodzakelijk om zich te bevrijden van de op de staat gerichte mentaliteit die historisch verweven is met kolonialisme en imperialisme. Jineolojî, of de ‘wetenschap van vrouwen’, is een poging om de geschiedenis opnieuw te schrijven als een ‘her-story’ die de ervaringen en kennis vertelt van vrouwen en staatloze volkeren die eeuwenlang zonder institutionele erkenning zijn gebleven.”
Varsha Gandikota-Nellutla uit India, die coördinator is van het Debt Justice Collective van Progressive International en pleit voor een nieuwe internationale economische orde die tegemoet komt aan de behoeften van werkende mensen aan beide zijden van de steeds dieper wordende geopolitieke kloof, en de Frans-Marokkaanse politicologe Fatima Ouassak, medeoprichtster van de in Parijs gevestigde organisatie “Front de mères” tegen discriminatie en voor betere onderwijskansen met een focus op het verbinden van moeders van schoolkinderen in het bijzonder, waren de twee andere afgevaardigden van de diplomatieke kring. Ze richtten zich op sociale ecologie, waarbij ze de fundamentele onderlinge verbondenheid van menselijke en niet-menselijke actoren erkenden in hun gemeenschappelijke strijd om te overleven en zelfbeschikking, en kritiek leverden op de verwoestende erfenis van de moderniteit. Hoe verhoudt deze dekoloniale kennis en praktijk van de Koerdische beweging zich tot andere sociale bewegingen en organiserend werk? Dit waren de vragen waarop ze het publiek antwoord gaven.
De dag werd afgesloten met een gezamenlijk diner, verzorgd door L’Assemblée des Femmes Kurdes Vaud Lajîn, en een concert met de artiesten Azad Karahan, Mustafa Kökel, Eser Gül, Mehmet Taş, Mazlum Gül en Deniz Kaya van de vereniging “Kulturzentrum Med” in Basel.
Vandaag gaat het programma verder met een inleiding over Jineolojî, een lezing over zelfbeschikking voor de Westelijke Sahara, een workshop met de Libanese kunstenares Marwa Arsanios en de diplomatieke kringen “Cultuur van Solidariteit” en “Democratisch Wereldconfederalisme”.
Tegelijkertijd zal in Plateforme 10 de tentoonstelling Stateless States van Jonas Staal te zien zijn, die zich een statenloze wereldpolitiek voorstelt. Door middel van architectonische modellen van alternatieve ambassades en parlementen, kaarten die de zelfbeschikkingsclaims van verschillende statenloze bewegingen illustreren en video’s probeert Stateless States ons te bevrijden van de traditionele notie van de staat ten gunste van een nieuwe staatloze mondiale cultuur. De tentoonstelling is te zien tot 22 oktober.
Evenement “New World Embassy: Kurdistan” van start in Lausanne