- Duitsland
Op 4 april, de 75ste verjaardag van de Koerdische PKK-leider Abdullah Öcalan, kwamen ongeveer 300 mensen samen in SO36 in Berlijn-Kreuzberg voor de presentatie van het stripverhaal “Abdullah Öcalan – Een geïllustreerde biografie” door Sean Michael Wilson en Keko. De sfeer in de zaal was uitgelaten. De voorbije dagen, vooral de grote overwinning van de democratische krachten en de Koerdische vrijheidsbeweging in de lokale verkiezingen in Turkije en Noord-Koerdistan en de daaropvolgende “revolutie van Wan (Tr. Van)” tegen de poging tot politieke staatsgreep van het regime, hadden immers hun stempel gedrukt op de aanwezigen. Het publiek weerspiegelde de heterogeniteit van mensen die zich geraakt voelen door Abdullah Öcalans ideologie en strijd. Van oude activisten en ex-politieke gevangenen tot parlementsleden, verbannen politici, vrijheidsstrijders, internationalisten en jonge activisten, veel mensen woonden de avondpresentatie bij.
Stripverhaal gepubliceerd in zes talen
Het evenement werd geopend met een dansprogramma door de groepen Koma Feraşîn en Koma Çiyager. Het evenement werd geopend onder leiding van Zêrya van het Koerdische vrouwenbureau Cenî. Vervolgens nam Reimar Heider van het internationale initiatief “Vrijheid voor Abdullah Öcalan – Vrede in Koerdistan” het woord. Heider presenteerde de strip en vertelde dat het boek gelijktijdig in het Duits, Koerdisch en Turks wordt uitgegeven in Duitsland, Nederland en Rojava. Publicatie in het Engels in de VS en in het Arabisch volgt nog.
4 april: 75e verjaardag van Öcalan
Heider vervolgde: “We vieren de 75e verjaardag van de beroemdste en waarschijnlijk belangrijkste politieke gevangene ter wereld: Abdullah Öcalan. Bijna precies 25 jaar lang hebben mensen geprobeerd hem van de wereld af te snijden, maar zijn ideeën bereiken vandaag de dag meer mensen dan ooit tevoren. Elke dag protesteren we tegen de onmenselijke omstandigheden in de gevangenis op het eiland Imralı, maar vandaag vieren we, zoals elk jaar op 4 april, ook feest.” Heider wees erop dat de NAVO op deze dag ook 75 jaar bestaat en herinnerde het publiek eraan dat Turkije, als NAVO-lid, al tientallen jaren oorlog voert in Koerdistan en ook verantwoordelijk is voor de ontvoering en gevangenneming van Öcalan: “De NAVO staat vandaag nog steeds achter de Turkse staat wanneer ze Koerdische gebieden in Syrië en Irak bezet houdt en ook buiten haar grenzen met drones moordt.”
Terwijl de NAVO staat voor kapitalistische moderniteit, staat Öcalan voor democratische moderniteit. Heider beschreef Öcalan in deze zin met de woorden: “Een man wiens concepten baanbrekend waren voor de democratische en bloedeloze revolutie in Rojava. Een man wiens ideeën de Jin Jiyan Azadî (“Vrouwen, Leven, Vrijheid”)-opstand in Iran inspireerden. Een man wiens actieve verzet op het gevangeniseiland Imralı de mensen in Wan en elders inspireert, die zich deze week nog met succes hebben verzet tegen de nieuwste wending in de spiraal van onderdrukking.”
“Een mijlpaal in de strijd tegen invisibilisering”
Abdullah Öcalan zit al 25 jaar in de gevangenis. Er is al meer dan drie jaar geen teken van leven vernomen. Reimar Heider legt uit: “Deze graphic novel is een mijlpaal in de strijd tegen invisibilisering. Het doet het tegenovergestelde. Het maakt het onzichtbare weer zichtbaar. Öcalans kindertijd, waarvan nauwelijks foto’s bestaan, wordt levendig. De leerling en student Öcalan krijgt weer contouren en een gezicht, net als de auteur achter de gevangenismuren.” Dat is de verdienste van de twee auteurs Sean Michael Wilson en Keko.
Tegelijkertijd presenteerde Heider ook een strip van de bekende Italiaanse illustrator Zero Calcare getiteld “Tijd van hoop”. Dit is een korte presentatie van de ideologie van het apoïsme en de PKK in een humoristische stripvorm.
“Elke bijdrage aan de strijd voor Öcalans vrijheid is welkom”
Beide publicaties zijn bedoeld om de strijd voor de vrijheid van Abdullah Öcalan aan te wakkeren, legt Heider uit: “Als politieke vertegenwoordiger van de Koerden heeft hij het recht om in vrijheid aan de onderhandelingstafel te zitten. En net als ieder ander mens mag hij niet nog één dag worden onderworpen aan isolatiemarteling door de NAVO-staat Turkije. Elke bijdrage aan deze strijd is welkom, of het nu gaat om kunst of actie, woord of daad, protest of verzet. Op deze plek, in Berlijn, verwoordde een vertegenwoordiger van de Black Power-beweging in 1968 het als volgt: “Protest is wanneer ik zeg dat ik dit en dat niet leuk vind. Verzet is wanneer ik ervoor zorg dat wat ik niet leuk vind niet meer gebeurt. Protest is wanneer ik zeg dat ik niet meer meedoe. Verzet is wanneer ik ervoor zorg dat iedereen stopt met meedoen. Laten we allemaal samenwerken om ervoor te zorgen dat isolatie niet meer gebeurt, dat er een einde aan komt en dat we Abdullah Öcalans volgende verjaardag samen met hem kunnen vieren, in vrijheid.”
Estella Schmidt is een van de hoofdpersonen van de striproman
De toneelschrijfster, theaterregisseuse en politiek activiste Estella Schmid speelt niet alleen een belangrijke rol als een van de hoofdpersonen in de verhaallijn van het stripverhaal. Ze bracht het Internationaal Initiatief ook in contact met scenarist Seàn Michael Wilson. Haar biografie is nauw verbonden met de Koerdische vrijheidsbeweging. Ze ontmoette Hüseyin Çelebi in 1985, die weldra enkele jaren als politiek gevangene in Duitse gevangenissen zou doorbrengen. In 1991 reisde ze met de allereerste groep uit West-Europa naar Libanon om Abdullah Öcalan te ontmoeten. Ze was diep onder de indruk van Öcalan en vooral van zijn standpunt over de vrijheid van vrouwen. Heider zei: “Sindsdien is ze niet gestopt met strijden voor de Koerdische zaak, voor vrede in Koerdistan en de laatste 25 jaar intensief voor de vrijheid van Öcalan.” Estella Schmid kon het evenement in Berlijn om gezondheidsredenen niet bijwonen.
Hatip Dicle: “Nu is het tijd voor vrijheid”
Na Heider nam Hatip Dicle het woord. Als Koerdische politicus zat hij van 1994 tot 2004 in de gevangenis. Hij was een van de oprichters van verschillende Koerdische partijen, die herhaaldelijk werden verboden door het regime. Als politicus voor de BDP zat hij tussen 2009 en 2014 opnieuw in de gevangenis, werd uit de gevangenis gekozen en van zijn mandaat ontdaan. Na zijn vrijlating werd hij medevoorzitter van het Democratisch Congres van de Samenleving (KCD/DTK). Hij zet zijn politieke strijd nu voort in ballingschap in Duitsland.
Dicle sprak over de geschiedenis van de Koerdische vrijheidsbeweging en het belang van Öcalan. Hij feliciteerde Öcalan met zijn verjaardag en zei over de “Revolutie van Wan” en de succesvolle lokale verkiezingen: “De volkeren van Koerdistan en Turkije hebben een grote overwinning behaald. Wij feliciteren hen met dit succes. Ze hebben zich verzet voor vrijheid en zetten hun strijd voort.” Hij herinnerde aan de oorzaken van het Koerdische verzet en zei: “Alle Koerdische opstanden hadden een gemeenschappelijke oorzaak. Het Koerdische volk wordt blootgesteld aan culturele genocide en alle politieke wegen zijn afgesloten.” Verzet heeft een lange traditie in Koerdistan. Wat de strijd van de PKK echter onderscheidt, is het feit dat die niet een paar maanden of jaren duurde, maar nu al 50 jaar wordt gevoerd, zegt Hatip Dicle: “Abdullah Öcalan is een strategisch leider. Dat is de reden waarom hij in een verscherpt isolement gevangen wordt gehouden.”
De PKK heeft de Turkse staat herhaaldelijk de kans gegeven om vrede te sluiten, legde Dicle uit, waarbij hij wees op de beslissende rol van Öcalan bij de terugtrekking van de guerrilla in 1999, als drijvende kracht achter de Oslo-besprekingen en uiteindelijk bij het onderhandelingsproces, dat in 2015 eenzijdig door de Turkse staat werd beëindigd. Hij sloot af met de woorden: “Wat we de afgelopen negen jaar hebben meegemaakt is genoeg voor iedereen om te beseffen dat oorlog en fascisme geen oplossing zijn. Nu is het tijd voor vrijheid. We eisen de fysieke vrijheid van onze leider Abdullah Öcalan en een democratische oplossing. Het is tijd om overal ter wereld in opstand te komen.”
Wilson: “Een boek over het nu”
Dit werd gevolgd door een bijdrage van scenarist Seán Michael Wilson. Wilson begon met het vertellen over de wortels van zijn interesse in de Koerdische vrijheidsbeweging. Hij komt zelf uit Schotland, maar zijn grootouders komen uit Ierland. Zij waren lid van Sinn Fein en beïnvloedden Wilson met hun verhalen over de vrijheidsstrijd. De parallellen met de Koerdische vrijheidsstrijd waren duidelijk voor hem en hij ziet democratisch confederalisme als een belangrijk alternatief. Wilson woont in Japan en heeft tot nu toe 40 graphic novels gepubliceerd, waarvoor hij verschillende prijzen heeft ontvangen. Vijftien van zijn werken zijn historisch of politiek-sociologisch van aard. De combinatie van beeld en tekst is de beste didactische manier om kennis over te brengen, dus het is een dom idee om strips af te doen als kinderspul, zei Wilson. Tegelijkertijd is het een uiting van gelijke samenwerking tussen auteurs en illustratoren. Hij was vooral ontroerd door het verhaal van Öcalan. Door zijn Schots-Ierse achtergrond was het jeugdverhaal van Öcalans verzet tegen een grotere jongen door sluwheid duidelijk begrijpelijk voor hem. De graphic novel laat ook zien hoe de confrontatie met het patriarchaat in zijn jeugd Öcalans houding ten opzichte van de strijd voor vrouwenvrijheid heeft gevormd.
Wilson concludeerde: “Het is geen historisch boek, het is een boek over nu. Ik heb veel verschillende, zeer interessante dingen geleerd en ik ben ongelooflijk onder de indruk van de gevechten die jullie hebben geleverd. Democratisch confederalisme is belangrijk voor de hele wereld. Vrijheid voor Öcalan!”
Na afloop sprak Jörn Essig-Gutschmidt van Unrast Verlag over de motivatie om de teksten van de Koerdische vrijheidsbeweging en Öcalan te publiceren.
Dilek Öcalan: “Niet alleen een individu, maar een historische identiteit”
Voormalig HDP-parlementslid Dilek Öcalan, die in ballingschap leeft, feliciteerde haar oom Abdullah Öcalan met zijn verjaardag en sprak over de situatie waarin hij werd geboren en opgroeide. Het ging niet om de fysieke geboorte, maar om de context, het denken, het leven waarin hij werd geboren. Dit is ook wat dit boek zo belangrijk maakt: “Het is noodzakelijk om de historische en sociale realiteit te beschrijven waarop zijn persoonlijkheid is gebaseerd. Ieder mens moet weten dat hij niet zomaar een individu is, maar dat hij een historische identiteit, een waarheid uitdrukt. We moeten deze definitie ook op onszelf toepassen en ons afvragen wie we zijn.” Ze beschreef de geschiedenis van de regio, de vroege matriarchale structuren en de handhaving van het patriarchaat, evenals de identiteitsdiversiteit waarin Öcalan opgroeide en een historische rol op zich nam. Volgens Dilek Öcalan vormen zijn gevangenisomstandigheden een groot gevaar en daarom moet er onmiddellijk voor zijn vrijheid worden gevochten.
Grubačić: Öcalan creëert een nieuw universum van democratische beschaving
Historicus Andrej Grubačić van de Universiteit van San Francisco sprak over Öcalans ideologie en werk. Hij benadrukte dat Öcalan schreef in een tijd die erg moeilijk was voor links en noemde deze fase de “periode van linkse melancholie”. Het ontbrak aan een revolutionair onderwerp en communisme werd gelijkgesteld aan bureaucratisme. Tegelijkertijd bekritiseerde Grubačić het progressieve linkse denken en de arrogantie tegenover denkers uit regio’s zoals het Midden-Oosten. De nieuwe synthese van linkse theorie en praktijk kwam immers niet uit het Westen, maar van een “zogenaamde terrorist”, Abdullah Öcalan. Grubačić beschreef hoe Öcalan de manier waarop politieke theorie werd geschreven veranderde, waarbij hij zich baseerde op het concept van de mythegeschiedenis. Öcalan presenteert een begrijpelijk beeld om de wereld te veranderen. Hij combineert autobiografie, sociologie, mythologie, filosofie, natuurwetenschappen en politiek tot iets met een ongelooflijke inspirerende kracht en gebruikt zijn werken “om een nieuw universum van democratische beschaving te creëren dat draait om één persoon, de vrouw, de eerste kolonie. Zo maakt hij de vrijheid van de vrouw tot het middelpunt van de vrijheid van de samenleving.”
Kanireş: “Waar zijn geschriften worden gelezen, daar is Öcalan”
Voormalig politiek gevangene Hasan Kanireş van Meyman Verlag begon zijn toespraak met het citaat van Öcalan: “Waar mijn verdedigingsgeschriften zijn, daar ben ik ook.” Dit geeft iedereen een grote verantwoordelijkheid, zei Kanireş. Hij benadrukte het liberale karakter van Öcalans ideologie en riep mensen op om zijn boeken steeds opnieuw te lezen en te bespreken: “Hoe meer je je de ideologie van Rêber Apo eigen maakt, hoe meer je je kunt verzetten. We moeten Öcalan steeds opnieuw lezen, op die manier kunnen we democratische moderniteit bereiken. Apo zegt: jullie zijn niet vrij buiten, ik ben vrij binnenin. Daarom is het onze taak om onszelf te bevrijden. De kapitalistische moderniteit vergiftigt ons met liberalisme. In die zin moeten we onze verantwoordelijkheid nemen.”
Anderson: “Abdullah Öcalan heeft de grenzen van gevangenschap overwonnen”
Dit werd gevolgd door een toespraak van Martina Anderson, voormalig Iers politiek gevangene en lid van het Europees Parlement voor Sinn Fein. Ze zei: “Als voormalig Ierse Republikeinse politieke gevangene herken ik de ontembare geest van degenen die weigeren zich te onderwerpen aan onderdrukking. Abdullah Öcalan heeft deze geest belichaamd in de afgelopen vijfentwintig jaar van onrechtvaardige gevangenschap. Zijn leiderschap in de Koerdische vrijheidsstrijd heeft een onuitwisbare stempel gedrukt op het wereldtoneel.”
Anderson zei over het stripverhaal: “Dit stripverhaal is niet alleen een hervertelling van de geschiedenis, maar ook een baken voor Öcalans theorieën die de vrijheidsstrijd vandaag de dag nog steeds vorm geven. Het geeft een diepgaand inzicht in kwesties als vrouwenvrijheid, democratisch confederalisme en de opmerkelijke poging om een grassroots democratisch systeem op te bouwen in het autonome bestuur van Noord- en Oost-Syrië. Zijn ideeën over democratie, vrouwenemancipatie en vrijheid hebben niet alleen weerklank gevonden binnen de Koerdische gemeenschap, maar ook daarbuiten, en hebben het vuur aangewakkerd van de opmerkelijke Rojava-revolutie in Noord-Syrië.”
Ze besloot: “We moeten dus niet alleen de 75e verjaardag van Abdullah Öcalan vieren, maar ook de geest van verzet die door de aderen stroomt van hen die vechten voor rechtvaardigheid en vrijheid. Moge dit stripverhaal ‘Vrijheid zal zegevieren’ een bron van inspiratie en een oproep tot progressieve actie zijn voor de komende generaties. Abdullah Öcalan’s onwrikbare inzet voor de zaak van Koerdische vrijheid heeft de fysieke beperkingen van gevangenschap overwonnen en belichaamt de blijvende kracht van zijn ontembare geest. Toen ik mijn bijdrage voor deze gebeurtenis schreef, moest ik denken aan het laatste couplet van een gedicht getiteld “The Rhythm of Time” van de Ier Bobby Sands, die stierf na een hongerstaking van 66 dagen. Apo – op je verjaardag – dit vers is voor jou…
It lights the dark of this prison cell,
It thunders forth its might,
It is the ‘undauntable thought’, my friend,
That though that says I’m right!”
Concert met Rotinda
Hierna volgde een optreden van de bekende Koerdische muzikant Rotinda. De panelleden dansten mee met het publiek op zijn revolutionaire liederen.